วันนี้ 26 พฤษภาคม 2564 เป็นวันวิสาขบูชา ซึ่งชาวพุทธน้อมรำลึกถึงเหตุการณ์ที่พระพุทธเจ้า ประสูติ ตรัสรู้ และปรินิพพาน ในวันเพ็ญวิสาขะ เดือน ๖ ในบรรดาเหตุการณ์ทั้งสามนี้ ถ้านับเหตุการณ์ที่เป็นจุดเริ่มต้นของพระพุทธศาสนา ก็ต้องถือว่า การตรัสรู้ของพระพุทธเจ้า เป็นจุดเริ่มต้นของพระศาสนา เมื่อพระองค์ทรงตรัสรู้ บรรลุอนุตรสัมมาสัมโพธิญาณ รู้แจ้งถึงธรรมทั้งปวง เพราะว่าหลังจากเหตุการณ์นี้แล้ว พระพุทธเจ้าได้ทรงเผยแผ่พระธรรมไปยังคนทั้งหลาย จนก่อเกิดพระพุทธศาสนา อันเป็นศาสนาหลักของประเทศไทยในปัจจุบัน

เหตุการณ์ตรัสรู้ของพระพุทธเจ้า ได้ปรากฏในพระสูตรสำคัญของศาสนาพุทธ มหายาน ที่เรียกว่า อวตังสกสูตร เป็นพระสูตรที่มีขนาดยาวและมีความลึกซึ้งที่สุดสูตรหนึ่งของมหายาน เนื้อหาตอนหนึ่งกล่าวถึงเหตุการณ์ตรัสรู้ของพระพุทธเจ้า ณ โคนไม้พระศรีมหาโพธิ โดยได้พูดถึง เรื่องราวของพระไวโรจนะพุทธเจ้า และพุทธเกษตรของพระองค์ อันเป็นรากฐานความเชื่อศรัทธาในพระไวโรจนะพุทธเจ้า ซึ่งเป็นคนละองค์กับ เจ้าชายสิทธัตถะ พระบรมศาสดา

พุทธมหายานนั้น นับถือพระพุทธเจ้าหลายพระองค์ องค์สำคัญองค์หนึ่งคือ พระมหาไวโรจนะพุทธเจ้า ซึ่งในประเทศญี่ปุ่นเรียกกันว่า ไดนิชิ เนียวไร (Dainichi Nyorai 大日如来) คำว่า เนียวไร นั้นแปลว่า พระพุทธเจ้า ส่วนคำว่า ไดนิชิ มาจากคำสองคำ คือ ได แปลว่า ใหญ่ และ นิชิ แปลว่า ดวงอาทิตย์ ซึ่งก็เป็นการถอดความหมายมาจากรากศัพท์สันสกฤต คือ มหา (ใหญ่) + ไวโรจนะ (แสงสว่างเจิดจ้าดุจดวงอาทิตย์)​ พระมหาไวโรจนะพุทธเจ้า ทรงประทับอยู่ศูนย์กลางจักรวาล ทรงส่องรัศมีแสงสว่างแห่งเมตตาและปัญญาไปทั่วทั้งจักรวาล ส่องเข้าไปถึงในใจของมนุษย์ทั้งชายและหญิง เช่นเดียวกับพระอาทิตย์ที่ส่องแสงมาบนโลก

เมืองนารา ประเทศญี่ปุ่น เคยเป็นเมืองหลวงในยุคศตวรรษที่ 8 เป็นยุคที่ศาสนาพุทธได้วางรากฐานอย่างมั่นคงในญี่ปุ่น จักรพรรดิโชมุ (ครองราชย์ช่วง ค.ศ. 724-749) ทรงเชื่อว่า หากศาสนาพุทธได้เผยแผ่ในญี่ปุ่นแล้ว จะทำให้ราชอาณาจักรของพระองค์สงบสุขและรุ่งเรือง จึงทรงมีพระบัญชาให้สร้างพระพุทธรูปองค์ใหญ่ อันเป็นตัวแทนแห่ง พระมหาไวโรจนะพุทธเจ้า ขึ้น ทรงระดมทรัพยากรและเรี่ยไรรับบริจาคจากทั่วประเทศ ได้ส่งพระเถระกิโอกิ (Gyoki) เดินทางไปทั่วประเทศเพื่อรับบริจาคจากประชาชนทุกหมู่เหล่าทุกระดับชั้นมาร่วมกันสร้างพระองค์ใหญ่นี้ (นอกจากงานเผยแผ่ศาสนาแล้ว ท่านกิโอกิ ยังได้จัดทำแผนที่ระหว่างเดินทางเผยแผ่พระศาสนาไปทั่วประเทศจนได้ชื่อว่าเป็น ผู้ริเริ่มทำแผนที่ขึ้นในญี่ปุ่น และหลังจากท่านมรณภาพ ได้รับการยกย่องเป็น พระโพธิสัตว์ Bosatsu)

การสร้างพระใหญ่องค์นี้ ใช้เวลานาน 6 ปี (ค.ศ. 743-749) ว่ากันว่าใช้ถ่านไม้ในการหลอมโลหะกว่า 164,000 ลูกบาศก์ฟุต ใช้โลหะสัมฤทธิ์หลายร้อยตัน องค์พระสูง 15 เมตร (เฉพาะเศียร สูง 5.3 เมตร) แต่ได้นำพิธีเบิกเนตรองค์พระในปี ค.ศ. 752 โดยมีพระเถระจากอินเดีย พระโพธิเสนา มาทำพิธีเบิกเนตรด้วย เป็นพระราชพิธีเฉลิมฉลองที่ยิ่งใหญ่มาก

ถ้าใครไปเที่ยวเมืองนารา ห้ามพลาดที่จะไปกราบสักการะพระใหญ่ วัดโทไดจิ จริง ๆ

สำหรับผู้สนใจในพิธีกรรมตามแบบฉบับมหายาน ผมมีเรื่องมาฝาก 2 เรื่อง เรื่องแรก คือ คาถาที่ใช้สวดบูชาพระมหาไวโรจนะพุทธเจ้า ไดนิชิเนียวไร อันที่จริง มีอยู่หลายคาถา ผมขอนำมาแบ่งปัน 2 คาถา คาถาแรกเป็นภาษาญี่ปุ่น สวดว่า

โอม อะบิราอุนเค็น บาซารา ดาโตะบัน
on abiraunken basara datoban
オン・アビラウンケン・バサラ・ダトバン

ส่วนอีกคาถา มาจากภาษาสันสกฤต

โอม อะโมฆะ ไวโรจนะ มหามุทรา มณี ปัทมะ ชะวะละ ประ วะ รัตตะ ยะ หูม
oṃ amogha vairocana mahāmudra maṇipadma jvāla pravarttaya hūṃ

การสวดแบบสันสกฤตนี้ สามารถไปฟังการสวดเป็นทำนองเพลงได้จาก เพลง Pervasive Luminoisty โดย Ito Kayo ในอัลบั้ม Vairocana Buddha Mantra ตาม link นี้ครับ https://youtu.be/BcbRvgUBbfI

ส่วนคนที่เคยได้ยินเรื่องราวของมหายาน จะทราบว่า จะมีท่า มุทรา หรือ ปางมือ ที่เป็นตัวแทนพระพุทธเจ้า พระโพธิสัตว์ หรือเทพเจ้าแต่ละองค์ สำหรับ พระไวโรจนะพุทธเจ้า นั้น จะเป็นมุทรา ปาง เรทสึ (Retsu) ซึ่งเป็นปางแห่งภูมิปัญญาโดยมือซ้ายจะกำขึ้น นิ้วชี้ซ้ายชี้ตรงขึ้นมา มือขวากุมนิ้วชี้ซ้าย ให้นิ้วหัวแม่โป้งขวากดที่เล็บนิ้วชี้ซ้าย และบริกรรมว่า

โอม อิโระตาฮิ ชะโนกะ จิบะ ไทโซวะคะ
On irotahi chanoga jiba tai sowaka

ใครสนใจก็ลองทำมุทราได้นะครับ

และขอส่งท้ายสำหรับนักอ่านไพ่ทาโรต์ ผมคิดว่า ถ้าให้เลือกไพ่ที่เป็นตัวแทนลักษณะของพระมหาไวโรจนะพุทธเจ้า ผมก็คงเลือก ไพ่ดวงอาทิตย์ The Sun ไพ่เมเจอร์ หมายเลข 19 ตัวแทนแห่งแสงสว่างที่ส่องไปทั่ว ทำให้เกิดความสดใส ความมีชีวิตชีวา ลองศึกษาเรื่องราวของพระมหาไวโรจนะพุทธเจ้า มาเทียบกับคุณลักษณะของไพ่เดอะซัน เราอาจได้ข้อคิดดี ๆ ที่จะทำให้ชีวิตเราสดใส ร่าเริง มีชีวิตชีวา นำชีวิตไปสู่ความรุ่งเรืองครับ

เขียนโดย พัลลัส
26 พฤษภาคม 2564