นอกจาก เทพไดโคคุเทน ที่ได้เล่าไปเมื่อครั้งก่อนว่า เป็นเทพแห่งความร่ำรวยของญี่ปุ่นแล้ว ยังมีเทพอีก 6 องค์ ที่รวมกันเรียกว่า เทพแห่งโชคลาภทั้งเจ็ด (七福神 ฉิชิฟุกุจิน)

ฉิชิ 七 แปลว่า เจ็ด,

ฟุกุ 福 แปลว่า โชคลาภ ทรัพย์สมบัติ ซึ่งก็คือคำว่า ฝู ในภาษาจีนกลาง หรือ ฮก ในภาษาแต้จิ๋ว,

และ จิน 神 แปลว่า เทพเจ้า (ในภาษาญี่ปุ่น คำนี้อ่านได้อีกแบบว่า คะมิ) ซึ่งก็คือคำว่า เสิน หรือ เซียน ในภาษาจีนกลาง

ในบรรดาเทพเจ้าทั้งเจ็ดนี้ มีถึง 6 องค์ที่เป็นความเชื่อที่ญี่ปุ่นรับมาจากศาสนาพุทธและฮินดู จากอินเดียผ่านจีนที่ผสานความเชื่อในลัทธิเต๋า เข้ามายังญี่ปุ่น และวิวัฒน์จนกลายมาเป็น วัฒนธรรมญี่ปุ่น มีเพียงเทพอีบิสึ องค์เดียวเท่านั้นที่เป็นเทพที่เกิดจากญี่ปุ่นเอง

การรวมเทพทั้งเจ็ดมาเรียกรวมกันเป็นคณะนี้ เชื่อกันว่าเกิดขึ้นในศตวรรษที่ 15 และมีหลักฐานเป็นภาพวาด โดย คะโนะ ยาสุโนบุ ขุนนางในศตวรรษที่ 17 ว่ากันว่า เริ่มจากพระเถระ เทนไค ได้สนทนากับโชกุนอิเอมิตสึ โตกุกะวะ แล้วกลับมาสรรหาตัวแทนของคุณธรรมที่เพียบพร้อมของคนเราในยุคนั้น เมื่อท่านสรุปได้ ต่อมาท่านยาสุโนบุ จึงได้วาดภาพขึ้นมา

เทพทั้งเจ็ดนี้ มาจากคติของอินเดีย 3 องค์ ได้แก่

1. เทพไดโคคุเทน 大黒天หรือ เทพมหากาฬ ท่ีเคยเล่าไปแล้ว เป็นเทพตัวแทนคุณธรรมในเรื่อง โชคลาภ ทรัพย์สมบัติ

2. เทพีเบนไซเทน 弁財天 หรือ พระสุรัสวดี เป็นเทพีแห่งความรู้ ศิลปะ ดนตรี และปัญญา เป็นเทพีตัวแทนคุณธรรมในเรื่อง มิตรภาพ

3. เทพบิซามอนเทน 毘沙門天 หรือ ท้าวเวสสุวรรณ (ท้าวกุเวร) เป็นหนึ่งในจาตุมหาราช ผู้ดูแลทิศเหนือ เจ้าแห่งยักษ์ และเป็นเจ้าแห่งขุมทรัพย์ เป็นเทพตัวแทนคุณธรรมเรื่องเกียรติยศ

คติของจีน 3 องค์ ได้แก่

1. โฮเทอิ 布袋 ที่เป็นพระรูปร่างอ้วน อารมณ์ดี ซึ่งเป็นชาติหนึ่งของพระศรีอริยเมตไตรยโพธิสัตว์ในคติจีน ใบหน้าของท่านยิ้มแย้มอารมณ์ดี อ้วนท้วน สะพายถุงย่ามที่มีอาหารและทรัพย์สมบัติที่ไม่มีวันหมด เป็นเทพตัวแทนคุณธรรมเรื่องความเอื้ออารี และความไม่เห็นแก่ตัว

2. จุโรจิน 寿老人 คือองค์เดียวกับเทพ โซว่ ในภาษาจีนกลาง หรือ ซิ่ว ในภาษาแต้จิ๋ว ซึ่งเป็นหนึ่งในเทพ ฮก ลก ซิ่ว ที่นิยมนับถือกันในหมู่ชาวจีน เป็นผู้เฒ่าแห่งดาวขั้วโลกใต้ ลักษณะของเทพองค์นี้คือเป็นผู้เฒ่าเครายาว มือหนึ่งถือไม้เท้า อีกมือถือผลท้อ เป็นเทพตัวแทนคุณธรรมในเรื่อง การมีอายุยืน

3. ฟุกุโรกุจู 福禄寿 คำนี้ในภาษาแต้จิ๋ว ก็คือ ฮกลกซิ่ว หรือ ฝูหลูโซว่ ในภาษาจีนกลาง แต่ในคณะเทพทั้งเจ็ดของญี่ปุ่นนี้ จะแทนด้วยเทพองค์เดียวคือ เทพ ฝู เป็นชายชรา มือหนึ่งถือไม้เท้า อีกมือถือคัมภีร์ หรือพัด ซึ่งมีลักษณะคล้ายกับเทพจุโรจิน จนแยกแยะออกจากกันยาก เป็นเทพตัวแทนคุณธรรมในเรื่อง ความโด่งดัง

และที่เป็นคติของญี่ปุ่น มีเพียงองค์เดียว ก็คือ เทพอีบิสึ 恵比須 เทพแห่งการประมง เป็นรูปชาย มือหนึ่งถือเบ็ดตกปลา อีกมืออุ้มปลา ท่านเป็นเทพตัวแทนคุณธรรมในเรื่องความยุติธรรมและความซื่อตรง ข้อสังเกตอีกอย่างหนึ่งคือ เบียร์เยบิสึ ของญี่ปุ่น ก็มาจากชื่อเทพองค์นี้ โลโก้ของเบียร์ก็คือรูปเทพอีบิสึ มือหนึ่งถือเบ็ด อีกมืออุ้มปลา ผมเคยลองดื่มแล้ว รสชาติอร่อยเลยทีเดียว

เทพแห่งโชคลาภทั้งเจ็ดนี้ ได้รับความนิยมอย่างมาก โดยเฉพาะยุคปัจจุบันที่คนเราต่างแสวงหาความมั่งคั่ง รูปคณะเทพที่เห็นได้บ่อยแบบหนึ่งจะเป็นรูปเทพทั้งเจ็ดอยู่บนเรือข้ามทะเล เราจะเรียกว่า เทพแห่งโชคลาภทั้งเจ็ดข้ามสมุทร ก็ได้ ซึ่งจะคล้ายกับความเชื่อของจีนที่มี แปดเซียน หรือ โป๊ยเซียน ซึ่งมีรูปที่นิยมวาดกันเป็น แปดเซียนข้ามสมุทร กล่าวได้ว่า นี่คือการผสมผสานทางวัฒนธรรมนั่นเอง

ไว้คราวหน้ามีโอกาสจะมาเล่าเจาะลึกเทพแต่ละองค์อีกครั้งนะครับ

รูปประกอบ คือ รูปเทพแห่งโชคลาภทั้งเจ็ด ที่วัดนันโซอิน จังหวัดฟุกุโอกะ ประเทศญี่ปุ่น

*********************************

โดย พัลลาส

pallas@horauranian.com

19 พ.ย. 2019

*********************************

#เที่ยวแบบโหร #คนมองฟ้า #StarSeer #พัลลาส